Bøger udgivet af United Buddhist Foundation

T¿p sách này là b¿n Vi¿t d¿ch t¿ m¿t bài gi¿ng c¿a ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma XIV, ¿¿¿c ngài Rajiv Mehrotra - ¿¿ t¿ c¿a ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma - tr¿c ti¿p ban cho chúng tôi cùng v¿i 5 bài gi¿ng khác n¿a, kèm theo m¿t v¿n b¿n cho phép chuy¿n d¿ch t¿t c¿ sang Vi¿t ng¿ và phát hành ¿ d¿ng song ng¿ Anh-Vi¿t. Ba ¿i¿m tinh y¿u trên ¿¿¿ng tu t¿p là bài gi¿ng gi¿i chi ti¿t v¿ ý ngh¿a m¿t bài k¿ r¿t n¿i ti¿ng c¿a ¿¿i s¿ Tongskhapa (Tông-khách-ba). M¿c dù ¿ây là m¿t ph¿n giáo pháp r¿t uyên áo, không d¿ n¿m hi¿u, nh¿ng ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma ¿ã h¿t s¿c khéo léo trong s¿ trình bày m¿ch l¿c và lu¿n gi¿i ch¿t ch¿, khi¿n cho ng¿¿i ¿¿c có th¿ n¿m hi¿u ¿¿¿c t¿ng v¿n ¿¿ theo m¿t trình t¿ ti¿n d¿n lên. Qua ¿ó, nh¿ng ph¿n tinh y¿u c¿a giáo pháp ¿¿¿c gi¿ng rõ và ng¿¿i ¿¿c có ¿¿¿c c¿ h¿i ¿¿ h¿c h¿i bài k¿ c¿a ngài Tongskhapa m¿t cách d¿ dàng h¿n r¿t nhi¿u so v¿i khi ch¿ ¿¿c nguyên b¿n. Ngoài ra, vi¿c trình bày song ng¿ Anh-Vi¿t c¿ng là m¿t l¿i th¿ r¿t l¿n cho các ¿¿c gi¿ s¿ d¿ng ¿¿¿c ti¿ng Anh, vì có th¿ ¿¿i chi¿u ngay t¿ng câu v¿n, ¿ön v¿n c¿a nguyên tác n¿u th¿y còn có ch¿ khó hi¿u. Chúng tôi thành kính tri ân ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma XIV và ngài Rajiv Mehrotra ¿ã dành cho chúng tôi m¿t ¿¿c ân ngoài c¿ s¿ mong ¿¿i khi ban t¿ng nh¿ng giáo pháp này, và chúng tôi c¿ng ng¿m hi¿u r¿ng ¿ây là m¿t món quà vô giá mà các ngài mu¿n thông qua chúng tôi ¿¿ g¿i t¿ng t¿t c¿ Ph¿t t¿ Vi¿t Nam, nh¿ng ai mong mu¿n ¿¿¿c h¿c h¿i Chánh pháp c¿a ¿¿c Th¿ Tôn t¿ l¿i d¿y c¿a các b¿c cao t¿ng ¿¿¿ng ¿¿i. Chúng tôi c¿ng c¿m t¿ Lobsang Jordhen ¿ã chuy¿n d¿ch t¿ T¿ng ng¿ sang Anh ng¿ ¿¿ chúng tôi có c¿ h¿i Vi¿t d¿ch và gi¿i thi¿u cùng ¿¿c gi¿ Vi¿t Nam. Xin c¿m ¿n Jeremy Russell ¿ã làm công vi¿c hi¿u ¿ính b¿n Anh ng¿.

Thiên ¿¿¿ng và ¿¿a ng¿c là nh¿ng khái ni¿m h¿u nh¿ không xa l¿ ¿¿i v¿i b¿t c¿ ai trong chúng ta. Tuy v¿y, trong th¿c t¿ thì chúng ta luôn có nh¿ng cách hi¿u và c¿m nh¿n khác nhau v¿ các khái ni¿m này. Ng¿¿c dòng th¿i gian, có l¿ nhân löi ¿ã t¿ng bi¿t ¿¿n nh¿ng khái ni¿m v¿ thiên ¿¿¿ng và ¿¿a ng¿c t¿ xa x¿a l¿m. Trong h¿u h¿t -n¿u không nói là t¿t c¿ - các n¿n v¿n minh t¿i c¿ c¿a nhân löi ¿¿u th¿y xüt hi¿n nh¿ng khái ni¿m t¿¿ng t¿ v¿ thiên ¿¿¿ng và ¿¿a ng¿c. Nh¿ng tôn giáo xüt hi¿n s¿m nh¿t mà chúng ta còn ¿¿¿c bi¿t, c¿ng không m¿t tôn giáo nào không có nh¿ng khái ni¿m này, cho dù m¿i n¿i có th¿ dùng nh¿ng tên g¿i khác nhau, và cách mô t¿, di¿n ¿¿t hay ni¿m tin vào nh¿ng khái ni¿m này c¿ng không ph¿i là hoàn toàn gi¿ng nhau. Tuy nhiên, có m¿t ¿i¿u mà chúng ta có th¿ d¿ dàng nh¿n ra ¿ t¿t c¿ nh¿ng cách hi¿u khác nhau v¿ thiên ¿¿¿ng và ¿¿a ng¿c, ¿ó là tính cách th¿ng nh¿t v¿ s¿ t¿¿ng ph¿n c¿a hai khái ni¿m này và tính ch¿t r¿n ¿e, giáo d¿c c¿a chúng. Gi¿ng nhau v¿ ¿¿i th¿ nh¿ng khác nhau v¿ nh¿ng khía c¿nh chi ti¿t, tính cách "¿¿i ¿¿ng ti¿u d¿" này qü th¿t là m¿t b¿ng ch¿ng cho th¿y có r¿t nhi¿u ¿i¿u ¿¿ t¿t c¿ chúng ta - v¿i t¿ cách là nh¿ng con ng¿¿i - quan tâm tìm hi¿u v¿ nh¿ng khái ni¿m này. T¿ m¿t góc ¿¿ nào ¿ó, có th¿ nói là chúng vô cùng thi¿t y¿u ¿¿i v¿i cüc s¿ng c¿a m¿i chúng ta, và n¿u nói theo cách di¿n ¿¿t c¿a Dostoyevsky thì ¿ó chính là nh¿ng khái ni¿m mà "n¿u không có c¿ng c¿n ph¿i d¿ng lên cho có". T¿p sách m¿ng này không có tham v¿ng ¿¿ c¿p ¿¿n ch¿ ¿¿ trên m¿t cách bao quát c¿ th¿i gian và không gian, mà ch¿ mong mün thông qua nh¿ng gì ¿¿¿c truy¿n l¿i t¿ thü xa x¿a ¿¿ nêu lên m¿t s¿ nh¿n xét, phân tích r¿t g¿n g¿i và thi¿t th¿c v¿ nh¿ng khái ni¿m thiên ¿¿¿ng và ¿¿a ng¿c. M¿i chúng ta có th¿ tin nh¿n höc không tin nh¿n, có th¿ hi¿u theo cách này höc cách khác, và b¿n thân ng¿¿i vi¿t c¿ng ¿ã v¿n d¿

Tiên sinh biên sön sách này, m¿i khi nêu ra m¿t ph¿n ngh¿ lu¿n ¿¿u c¿u xét th¿t rõ trong nguyên b¿n, ¿¿ giúp cho ng¿¿i ¿¿c có th¿ nh¿n hi¿u rõ ràng, l¿i kh¿o c¿u r¿ng thêm ¿¿n c¿ nh¿ng sách v¿, kinh ¿i¿n c¿a Nho, Lão, Ph¿t, l¿y ¿ó làm ch¿ tham kh¿o [¿¿ b¿ sung] ¿¿y ¿¿. Tiên sinh ch¿u khó nh¿c, ¿êm ng¿ không yên gi¿c, ngày ¿n ch¿ng th¿y ngon, [¿¿ h¿t c¿ tâm ý vào công vi¿c]. B¿n th¿o vi¿t ra m¿t ba tháng m¿i hoàn t¿t, tôi li¿n tuy¿n ch¿n th¿ khéo kh¿c b¿n in ¿¿ có th¿ l¿u truy¿n r¿ng rãi. Ch¿ mong sao nh¿ng ng¿¿i ¿¿c ¿¿¿c sách này có th¿ xem ¿ây nh¿ m¿t ti¿ng chuông trong ¿êm khuya thanh v¿ng [giúp ng¿¿i t¿nh ng¿], nh¿ l¿¿ng th¿c lúc ¿ói thi¿u [giúp ng¿¿i no lòng], ngày ngày ¿¿t sách ngay n¿i thu¿n ti¿n ¿¿ th¿¿ng xem ¿i xem l¿i, ¿t trí tu¿ s¿ ¿¿¿c khai m¿, ph¿¿c duyên t¿ nhiên v¿ng ch¿c sâu dày. ¿¿n nh¿ nh¿ng ch¿ dò t¿n ngu¿n c¿i, hi¿n l¿ ngh¿a uyên áo c¿a sách này, r¿c r¿ sáng t¿ muôn ph¿n, thì ¿¿¿ng th¿i ¿t không thi¿u nh¿ng b¿c th¿c gi¿ sáng su¿t [t¿ nh¿n bi¿t], tôi ¿âu c¿n ph¿i ng¿i khen x¿ng tán.

Quy nguyên tr¿c ch¿ là m¿t trong s¿ r¿t ít tác ph¿m v¿n h¿c Ph¿t giáo ¿¿¿c truy¿n l¿i t¿ cách ¿ây c¿ ngàn n¿m. M¿c dù m¿c ¿ích chính c¿a sách này là khuyên ng¿¿i tu t¿p, làm lành lánh d¿, ni¿m Ph¿t c¿u vãng sanh, nh¿ng v¿i v¿n tài c¿a các tác gi¿, t¿p sách này ¿ã th¿c s¿ có ¿¿¿c m¿t giá tr¿ v¿n ch¿¿ng r¿t ¿¿c ¿áo. Sách ra ¿¿i vào tri¿u ¿¿i Nam T¿ng c¿a Trung Hoa, có l¿ ¿ã ¿¿¿c sön trong khöng cüi th¿ k¿ 11. Nh¿ ¿¿¿c l¿u gi¿ trong ¿¿i t¿ng kinh, nên v¿n b¿n có th¿ nói là khá hoàn ch¿nh, không có nhi¿u nghi v¿n. Ng¿¿c l¿i, m¿t s¿ ¿ön v¿n trích d¿n trong sách này còn g¿i ra nh¿ng v¿n ¿¿ khá thú v¿ cho vi¿c nghiên c¿u. Ch¿ng h¿n, có ¿ön d¿n sách Tam giáo pháp s¿ cho bi¿t chính xác Lão t¿ sinh vào n¿m 605 tr¿¿c Công nguyên. D¿ nhiên, chúng ta không th¿ tin ch¿c vào m¿t trích d¿n ¿¿n thün nh¿ th¿ này, nh¿ng v¿i m¿t v¿n ¿¿ ¿ã làm ¿au ¿¿u các nhà nghiên c¿u t¿ nhi¿u n¿m nay nh¿ niên ¿¿i c¿a Lão t¿, thì ¿ây rõ ràng là m¿t thông tin h¿t s¿c thú v¿. Höc nh¿ b¿n kinh Thi-ca-la-vi¿t l¿c ph¿¿ng l¿ bái ¿¿¿c kh¿c in nguyên v¿n trong sách này l¿i hoàn toàn khác h¿n v¿i b¿n kinh cùng tên do ngài An Th¿ Cao d¿ch ¿¿¿c l¿u gi¿ trong ¿¿i t¿ng kinh... V¿i giá tr¿ v¿n ch¿¿ng phong phú c¿ng nh¿ n¿i dung ch¿a ¿¿ng nhi¿u t¿ t¿¿ng, l¿p lün sâu s¿c, chúng tôi tin r¿ng b¿n d¿ch ¿¿¿c gi¿i thi¿u l¿n này kèm theo nguyên tác Hán v¿n s¿ ¿óng góp ¿¿¿c ph¿n nào cho công vi¿c nghiên c¿u c¿ng nh¿ s¿ tu t¿p hành trì Ph¿t pháp. R¿t mong s¿m nh¿n ¿¿¿c s¿ góp ý xây d¿ng c¿ng nh¿ nh¿ng l¿i ch¿ giáo t¿ quý ¿¿c gi¿ g¿n xa.

T¿p sách này g¿m 2 bài gi¿ng c¿a ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma XIV, ¿¿¿c ngài Rajiv Mehrotra - ¿¿ t¿ c¿a ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma - tr¿c ti¿p ban cho chúng tôi cùng v¿i 4 bài gi¿ng khác n¿a, kèm theo m¿t v¿n b¿n cho phép chuy¿n d¿ch t¿t c¿ sang Vi¿t ng¿ và phát hành ¿ d¿ng song ng¿ Anh-Vi¿t. Phát tâm B¿-¿¿ là bài gi¿ng ¿¿¿c chúng tôi hoàn t¿t tr¿¿c tiên và ¿¿¿c ch¿n làm t¿a ¿¿ cho t¿p sách này vì tính ph¿ quát c¿a nó ¿¿i v¿i m¿i ng¿¿i Ph¿t t¿. Bài gi¿ng này có n¿i dung khuy¿n khích và h¿¿ng d¿n vi¿c phát tâm B¿-¿¿, m¿t yêu c¿u t¿i thi¿t y¿u ¿¿i v¿i b¿t c¿ ai mu¿n b¿¿c chân vào con ¿¿¿ng tu t¿p theo Ph¿t giáo ¿¿i th¿a. Bài gi¿ng th¿ hai trong sách này có t¿a ¿¿ "Tôn giáo có th¿ ¿óng góp gì cho nhân löi?" ¿¿ c¿p ¿¿n vai trò c¿a các tôn giáo nói chung và Ph¿t giáo nói riêng trong vi¿c mang ¿¿n m¿t cu¿c s¿ng t¿t ¿¿p h¿n cho toàn nhân löi. Chúng tôi thành kính tri ân ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma XIV và ngài Rajiv Mehrotra ¿ã dành cho chúng tôi m¿t ¿¿c ân ngoài c¿ s¿ mong ¿¿i khi ban t¿ng nh¿ng giáo pháp này, và chúng tôi c¿ng ng¿m hi¿u r¿ng ¿ây là m¿t món quà vô giá mà các ngài mu¿n thông qua chúng tôi ¿¿ g¿i t¿ng t¿t c¿ Ph¿t t¿ Vi¿t Nam, nh¿ng ai mong mu¿n ¿¿¿c h¿c h¿i Chánh pháp c¿a ¿¿c Th¿ Tôn t¿ l¿i d¿y c¿a các b¿c cao t¿ng ¿¿¿ng ¿¿i. Chúng tôi c¿ng c¿m t¿ các v¿ Ven. Lhakdor, Dorje Tseten and Jeremy Russell ¿ã chuy¿n d¿ch t¿ T¿ng ng¿ sang Anh ng¿ ¿¿ chúng tôi có c¿ h¿i Vi¿t d¿ch t¿ b¿n anh ng¿ và gi¿i thi¿u cùng ¿¿c gi¿ Vi¿t Nam. Xin c¿m ¿n Pedron Yeshi và Jeremy Russell ¿ã làm công vi¿c hi¿u ¿ính cho các b¿n Anh ng¿.

Nho giáo, ¿¿o giáo và Ph¿t giáo là ba cái ngu¿n g¿c v¿n hóa c¿a dân t¿c Vi¿t nam ta t¿ x¿a. Nho giáo d¿y ta bi¿t cách x¿ k¿ ti¿p v¿t, khi¿n ta bi¿t ¿¿¿ng ¿n ¿ cho ph¿i ¿¿o làm ng¿¿i. ¿¿o giáo l¿y ¿¿o làm ch¿ t¿ c¿ v¿ tr¿ và d¿y ta nên l¿y thanh t¿nh vô vi n¿i yên l¿ng. Ph¿t giáo d¿y ta bi¿t cu¿c ¿¿i là kh¿ não, ¿¿a ta ¿i vào con ¿¿¿ng gi¿i thoát, ra ngoài cu¿c ¿o hóa ¿iên ¿¿o mà vào ch¿ Ni¿t-bàn yên vui.Ba h¿c thuy¿t ¿y thành ra ba tôn giáo, ng¿¿i ta th¿¿ng g¿i là Tam giáo, ¿¿u có ¿nh h¿¿ng r¿t sâu v¿ ¿¿¿ng tin t¿¿ng và s¿ hành vi trong cu¿c sinh höt c¿a ta ngày x¿a. ¿¿n nay cu¿c ¿¿i thay ¿¿i, ng¿¿i ta theo khuynh h¿¿ng v¿t ch¿t, coi r¿ nh¿ng ¿i¿u ¿¿o lý nhân ngh¿a. ¿ó c¿ng là s¿ d¿i ¿¿i bi¿n hóa trong cu¿c ¿¿i.¿¿i là bi¿n hóa không có gì là th¿¿ng ¿¿nh. M¿i m¿t cu¿c bi¿n hóa l¿i gi¿ng m¿t m¿t xích trong cái dây xích, r¿i cái n¿ ti¿p giáp cái kia, thành cái dây dài không bi¿t ¿âu là cùng t¿n. S¿ bi¿n hóa tu¿n hoàn ¿y, k¿ th¿c ra không có gì là chu¿n ¿ích nh¿t ¿¿nh, ch¿ng qua là nó theo th¿i mà luân chuy¿n. Cái tr¿¿c ta cho là t¿t, thì bây gi¿ ta cho là x¿u; cái bây gi¿ ta cho là hay, sau này ng¿¿i ta l¿i cho là d¿. D¿ d¿, hay hay vô th¿¿ng vô ¿¿nh, thành ra nh¿ cái trò qu¿ thu¿t làm cho ng¿¿i ta mê höc.Các b¿c thánh hi¿n ¿¿i tr¿¿c, bi¿t rõ nh¿ng ¿i¿u ¿y, mu¿n tìm ra m¿t con ¿¿¿ng mà ¿i trong ¿ám t¿i t¿m m¿ m¿t, nên m¿i l¿p ra h¿c thuy¿t n¿, tôn giáo kia ¿¿ ¿¿a ng¿¿i ta ¿i cho kh¿i m¿c ph¿i chông gai nguy hi¿m. Nho giáo, ¿¿o giáo và Ph¿t giáo ¿¿u có m¿t quan ni¿m nh¿ th¿ c¿. Song m¿i m¿t h¿c thuy¿t có m¿t tôn ch¿ và m¿t ph¿¿ng pháp riêng ¿¿ h¿c ¿¿o tu thân, cho nên cách lu¿n lý, cách l¿p giáo và s¿ hành ¿¿o có nhi¿u ch¿ khác nhau.

¿¿i v¿i ng¿¿i tu t¿p thì vi¿c có ¿¿¿c m¿t ¿¿ng c¿ ¿úng ¿¿n và t¿t ¿¿p là r¿t quan tr¿ng. T¿i sao [hôm nay] chúng ta [¿¿n ¿ây ¿¿] cùng nhau th¿o lu¿n v¿ nh¿ng v¿n ¿¿ này? Ch¿c ch¿n không ph¿i vì ti¿n b¿c, không ph¿i vì danh v¿ng hay vì sinh k¿ trong cu¿c s¿ng này. Có r¿t nhi¿u nh¿ng s¿ vi¿c khác mang ¿¿n cho ta nhi¿u ti¿n b¿c h¿n, nhi¿u danh v¿ng h¿n và nhi¿u ¿i¿u thú v¿ h¿n.Nh¿ v¿y, lý do chính y¿u mà quý v¿ c¿ng nh¿ tôi cùng ¿¿n ¿ây hôm nay, b¿t ch¿p nh¿ng khó kh¿n v¿ b¿t ¿¿ng ngôn ng¿, là t¿t c¿ m¿i ng¿¿i ¿¿u mong mu¿n ¿¿¿c h¿nh phúc và không ai mu¿n [ph¿i ch¿u ¿¿ng] kh¿ ¿au. ¿i¿u này ch¿ng có gì ph¿i bàn cãi, vì ai ai c¿ng ¿¿ng ý nh¿ v¿y. [Th¿ nh¿ng,] nh¿ng ph¿¿ng cách [mà chúng ta dùng] ¿¿ ¿¿t ¿¿¿c h¿nh phúc và v¿¿t qua b¿t ¿n là khác nhau. H¿n n¿a, h¿nh phúc c¿ng có nhi¿u löi khác nhau, và kh¿ ¿au c¿ng th¿. ¿ ¿ây chúng ta không ch¿ nh¿m ¿¿n vi¿c làm gi¿m nh¿ [kh¿ ¿au] hay ¿¿t ¿¿¿c l¿i l¿c nh¿t th¿i, mà ta ¿ang h¿¿ng ¿¿n m¿t m¿c ¿ích hay s¿ l¿i l¿c lâu dài. Là nh¿ng ng¿¿i Ph¿t t¿, chúng ta không nh¿m ¿¿n ¿i¿u ¿ó ch¿ trong m¿t ki¿p s¿ng này, mà là trong nhi¿u ki¿p s¿ng ti¿p n¿i nhau, và chúng ta không tính ¿¿m b¿ng tu¿n l¿ hay n¿m tháng, mà là trong nhi¿u ¿¿i, nhi¿u ki¿p.Trong ph¿m vi v¿n ¿¿ ¿ang bàn, ti¿n b¿c c¿ng có ích, nh¿ng có m¿t s¿ gi¿i h¿n ¿¿i v¿i nh¿ng quy¿n l¿c và m¿i pháp th¿ gian; rõ ràng là [trong pháp th¿ gian] c¿ng có nh¿ng ¿i¿u t¿t ¿¿p ¿¿y, nh¿ng chúng luôn có m¿t gi¿i h¿n. Theo quan ¿i¿m Ph¿t giáo, n¿u quý v¿ có ¿¿¿c ph¿n nào phát tri¿n trong chính tâm th¿c mình, ¿i¿u ¿ó s¿ ¿¿¿c ti¿p n¿i t¿ ¿¿i này sang ¿¿i khác. B¿n ch¿t c¿a tâm th¿c có ¿i¿m ¿¿c bi¿t là, n¿u nh¿ng ph¿m ch¿t tinh th¿n nh¿t ¿¿nh nào ¿ó ¿ã t¿ng ¿¿¿c phát tri¿n trên m¿t n¿n t¿ng ¿úng ¿¿n, thì nh¿ng ph¿m ch¿t ¿ó s¿ luôn ¿¿¿c duy trì; và không ch¿ là ¿¿¿c duy trì, mà chúng còn s¿ ti¿p t¿c t¿ng tr¿¿ng theo th¿i gian. Nh¿ng ph¿m ch¿t t¿t ¿¿p c¿a tâm th¿c, n¿u ¿¿¿c phát tri¿n theo m¿t ph¿¿ng cách thích h¿p, thì cu¿i cùng s¿ t¿ng tr¿¿ng không gi¿i h¿n. ¿i¿u ¿ó không ch¿ mang l¿i h¿nh phúc v¿ lâu d

¿¿i v¿i ng¿¿i tu t¿p thì vi¿c có ¿¿¿c m¿t ¿¿ng c¿ ¿úng ¿¿n và t¿t ¿¿p là r¿t quan tr¿ng. T¿i sao [hôm nay] chúng ta [¿¿n ¿ây ¿¿] cùng nhau th¿o lün v¿ nh¿ng v¿n ¿¿ này? Ch¿c ch¿n không ph¿i vì ti¿n b¿c, không ph¿i vì danh v¿ng hay vì sinh k¿ trong cüc s¿ng này. Có r¿t nhi¿u nh¿ng s¿ vi¿c khác mang ¿¿n cho ta nhi¿u ti¿n b¿c h¿n, nhi¿u danh v¿ng h¿n và nhi¿u ¿i¿u thú v¿ h¿n. Nh¿ v¿y, lý do chính y¿u mà quý v¿ c¿ng nh¿ tôi cùng ¿¿n ¿ây hôm nay, b¿t ch¿p nh¿ng khó kh¿n v¿ b¿t ¿¿ng ngôn ng¿, là t¿t c¿ m¿i ng¿¿i ¿¿u mong mün ¿¿¿c h¿nh phúc và không ai mün [ph¿i ch¿u ¿¿ng] kh¿ ¿au. ¿i¿u này ch¿ng có gì ph¿i bàn cãi, vì ai ai c¿ng ¿¿ng ý nh¿ v¿y. [Th¿ nh¿ng,] nh¿ng ph¿¿ng cách [mà chúng ta dùng] ¿¿ ¿¿t ¿¿¿c h¿nh phúc và v¿¿t qua b¿t ¿n là khác nhau. H¿n n¿a, h¿nh phúc c¿ng có nhi¿u löi khác nhau, và kh¿ ¿au c¿ng th¿. ¿ ¿ây chúng ta không ch¿ nh¿m ¿¿n vi¿c làm gi¿m nh¿ [kh¿ ¿au] hay ¿¿t ¿¿¿c l¿i l¿c nh¿t th¿i, mà ta ¿ang h¿¿ng ¿¿n m¿t m¿c ¿ích hay s¿ l¿i l¿c lâu dài. Là nh¿ng ng¿¿i Ph¿t t¿, chúng ta không nh¿m ¿¿n ¿i¿u ¿ó ch¿ trong m¿t ki¿p s¿ng này, mà là trong nhi¿u ki¿p s¿ng ti¿p n¿i nhau, và chúng ta không tính ¿¿m b¿ng tün l¿ hay n¿m tháng, mà là trong nhi¿u ¿¿i, nhi¿u ki¿p. Trong ph¿m vi v¿n ¿¿ ¿ang bàn, ti¿n b¿c c¿ng có ích, nh¿ng có m¿t s¿ gi¿i h¿n ¿¿i v¿i nh¿ng quy¿n l¿c và m¿i pháp th¿ gian; rõ ràng là [trong pháp th¿ gian] c¿ng có nh¿ng ¿i¿u t¿t ¿¿p ¿¿y, nh¿ng chúng luôn có m¿t gi¿i h¿n. Theo quan ¿i¿m Ph¿t giáo, n¿u quý v¿ có ¿¿¿c ph¿n nào phát tri¿n trong chính tâm th¿c mình, ¿i¿u ¿ó s¿ ¿¿¿c ti¿p n¿i t¿ ¿¿i này sang ¿¿i khác. B¿n ch¿t c¿a tâm th¿c có ¿i¿m ¿¿c bi¿t là, n¿u nh¿ng ph¿m ch¿t tinh th¿n nh¿t ¿¿nh nào ¿ó ¿ã t¿ng ¿¿¿c phát tri¿n trên m¿t n¿n t¿ng ¿úng ¿¿n, thì nh¿ng ph¿m ch¿t ¿ó s¿ luôn ¿¿¿c duy trì; và không ch¿ là ¿¿¿c duy trì, mà chúng còn s¿ ti¿p t¿c t¿ng tr¿¿ng theo th¿i gian. Nh¿ng ph¿m ch¿t t¿t ¿¿p c¿a tâm th¿c, n¿u ¿¿¿c phát tri¿n theo m¿t ph¿¿ng cách thích h¿p, thì cüi cùng s¿ t¿ng tr¿¿ng không gi¿i h¿n. ¿i¿u ¿ó không ch¿ mang l¿i h¿nh

Sách này ¿¿¿c biên sön ch¿ y¿u d¿a vào m¿t cün sách b¿ng ti¿ng Tây T¿ng có nhan ¿¿ là Bardo Th¿dol, tr¿¿c ¿ây ¿¿¿c m¿t v¿ L¿t-ma Tây T¿ng là Kazi Dawa Samdup d¿ch sang ti¿ng Anh, nhan ¿¿ là The Tibetian Book of the Dead, v¿i l¿i bình gi¿i c¿a Hòa th¿¿ng Ch¿gyam Trungpa. Sau ¿ó ¿ã có thêm b¿n ti¿ng Pháp c¿a bà Marguerite La Fuente, d¿ch l¿i t¿ b¿n ti¿ng Anh. Chúng tôi ¿ã s¿ d¿ng ph¿n l¿n b¿n Vi¿t d¿ch c¿a d¿ch gi¿ Nguyên Châu, c¿ng ¿¿¿c d¿ch t¿ b¿n ti¿ng Anh. C¿n c¿ vào nhan ¿¿ c¿a nguyên tác là Bardo Th¿dol, có th¿ g¿i sách này là T¿ th¿, höc nh¿ ¿ã t¿ng ¿¿¿c g¿i là Lün vãng sinh. Tuy nhiên, ngoài ph¿n chính v¿n c¿a sách, trong khi biên sön chúng tôi c¿ng ¿¿a thêm vào ph¿n D¿n nh¿p c¿a ti¿n s¿ W. Y. Evans Wentz, ph¿n Gi¿ng lün c¿a Hòa th¿¿ng Ch¿gyam Trungpa, Lün v¿n tâm lý h¿c c¿a Carl Gustav Jung, và cüi cùng là m¿t vài suy ngh¿, nh¿n th¿c riêng c¿a ng¿¿i biên sön. Nh¿ v¿y, v¿i s¿ trình bày nhi¿u ý ki¿n khác nhau v¿ cùng m¿t ch¿ ¿¿, chúng tôi ¿ã ¿¿t t¿a sách theo ch¿ ¿¿ ¿y là "Ng¿¿i ch¿t ¿i v¿ ¿âu". N¿i dung chính c¿a sách này qü th¿t ¿ã tr¿ l¿i câu h¿i ¿y. ¿ây là nh¿ng l¿i nh¿n g¿i v¿i ng¿¿i ch¿t, nh¿ng l¿i t¿ng ¿¿c trong lúc c¿u siêu sau khi ch¿t, nh¿m có th¿ giúp cho ng¿¿i ch¿t ¿¿t ¿¿n m¿t c¿nh gi¿i t¿t ¿¿p nh¿t có th¿ có trong ¿i¿u ki¿n riêng c¿a m¿i ng¿¿i. Tuy không chính th¿c n¿m trong h¿ th¿ng kinh ¿i¿n Ph¿t giáo, nh¿ng ¿ây có th¿ xem là m¿t cün lün bao trùm nhi¿u quan ¿i¿m c¿a các tông phái khác nhau trong ¿¿o Ph¿t. ¿i¿u này th¿t ra c¿ng không có gì khó hi¿u, n¿u chúng ta bi¿t r¿ng các tông phái ch¿ng qua ch¿ là nh¿ng ph¿¿ng ti¿n khác nhau ¿¿ d¿n ¿¿n cùng m¿t m¿c tiêu duy nh¿t là giác ng¿.

V¿ ph¿¿ng th¿c trình bày trong b¿n in l¿n này, ¿¿ ti¿n d¿ng cho ng¿¿i s¿ d¿ng nên chúng tôi ¿ã trình bày toàn b¿ thông tin theo trình t¿ nh¿ sau: - Ph¿n th¿ nh¿t: Trình bày t¿t c¿ kinh ¿i¿n Vi¿t d¿ch ¿ã thu th¿p ¿¿¿c, x¿p theo v¿n ABC. M¿i ¿¿ m¿c s¿ có ¿¿ t¿t c¿ nh¿ng thông tin mà chúng tôi hi¿n ¿ã thu th¿p ¿¿¿c, nh¿ tên ng¿¿i Vi¿t d¿ch, tên nguyên b¿n Hán v¿n, tri¿u ¿¿i và ng¿¿i Hán d¿ch höc tr¿¿c tác Hán v¿n, s¿ T¿p và kinh s¿ trong ¿¿i Chánh t¿ng (höc T¿c t¿ng)... Và n¿u có, chúng tôi s¿ nêu c¿ nh¿ng b¿n Vi¿t d¿ch khác c¿a cùng b¿n kinh, höc các b¿n Anh ng¿, Ph¿n ng¿ t¿¿ng ¿ng ¿ã thu th¿p ¿¿¿c... M¿t s¿ thông tin quan tr¿ng khác nh¿ tên nhà xu¿t b¿n, n¿m xu¿t b¿n, s¿ trang c¿a b¿n Vi¿t d¿ch v.v... chúng tôi xin ¿¿ m¿ kh¿ n¿ng b¿ sung trong nh¿ng l¿n tái b¿n. - Ph¿n th¿ hai: S¿p x¿p các tên kinh theo nguyên b¿n Hán v¿n (theo âm Hán Vi¿t) ¿¿ ng¿¿i dùng có th¿ d¿ dàng tra tìm m¿t b¿n kinh ch¿ Hán và bi¿t ¿¿¿c ¿ã có bao nhiêu b¿n Vi¿t d¿ch t¿ b¿n kinh ¿ó, do ai chuy¿n d¿ch v.v... - Ph¿n th¿ ba: Trình bày toàn b¿ các b¿n kinh trong Hán t¿ng hi¿n chúng tôi ch¿a có b¿n Vi¿t d¿ch. Các b¿n kinh s¿ ¿¿¿c s¿p x¿p theo B¿, d¿a vào cách phân chia ¿ã có trong ¿¿i Chánh t¿ng, riêng các b¿n kinh thu¿c T¿c t¿ng kinh s¿ ¿¿¿c x¿p cu¿i cùng. Nh¿ ¿ã nói ¿ ph¿n trên, có nhi¿u b¿n kinh trong s¿ này có th¿ ¿ã ¿¿¿c Vi¿t d¿ch ¿ ¿âu ¿ó nh¿ng chúng tôi ch¿a có ¿i¿u ki¿n thu th¿p ¿¿¿c, hy v¿ng s¿ có th¿ s¿m b¿ sung trong th¿i gian s¿p t¿i. - Ph¿n th¿ t¿: ¿¿ thu¿n ti¿n cho vi¿c tra tìm, ph¿n này ¿¿¿c phân chia thành hai ph¿n nh¿ h¿n. Th¿ nh¿t, li¿t kê theo v¿n ABC ph¿¿ng danh t¿t c¿ các d¿ch gi¿ höc nhóm d¿ch gi¿ Vi¿t d¿ch kinh ¿i¿n, cùng v¿i s¿ l¿¿ng d¿ch ph¿m mà h¿ ¿ã d¿ch. Th¿ hai, li¿t kê t¿t c¿ các d¿ch gi¿ höc nhóm d¿ch gi¿ này kèm theo các d¿ch ph¿m ¿ang l¿u hành c¿a h¿ mà chúng tôi ¿ã thu th¿p ¿¿¿c.

Edward Conze qu¿ th¿t ¿ã làm ¿¿¿c ¿i¿u t¿¿ng nh¿ không th¿ làm ¿¿¿c là gi¿i thi¿u t¿ng quát v¿ l¿ch s¿ phát tri¿n c¿a Ph¿t giáo b¿ng m¿t cách ng¿n g¿n nh¿t có th¿ ¿¿¿c, mà v¿n thâu tóm ¿¿¿c ¿¿y ¿¿ nh¿ng gì c¿n thi¿t. M¿c dù b¿n thân là m¿t Ph¿t t¿, Conze v¿n luôn gi¿ ¿¿¿c khöng cách khách quan c¿n thi¿t khi trình bày các v¿n ¿¿ v¿ l¿ch s¿ Ph¿t giáo. H¿n th¿ n¿a, ngay khi ¿¿ c¿p ¿¿n các b¿ phái khác nhau, ông c¿ng không bao gi¿ ¿¿ cho ngòi bút c¿a mình nghiêng v¿ theo nh¿ng khuynh h¿¿ng t¿ t¿¿ng mà mình ¿ã ch¿n. Và ¿ây chính là y¿u t¿ ¿ã t¿o ¿¿¿c s¿ tin c¿y c¿n thi¿t cho m¿t tác ph¿m có tính cách s¿ h¿c nh¿ th¿ này. Conze c¿ng t¿o ¿¿¿c cho t¿p sách c¿a mình m¿t c¿u trúc r¿t ch¿t ch¿. M¿c dù v¿i nh¿ng s¿ ki¿n khá dày ¿¿c di¿n ra trong h¿n 2.500 n¿m mà ch¿ v¿i không ¿¿y 150 trang sách Anh ng¿, ông ¿ã không làm cho ng¿¿i ¿¿c ph¿i choáng ng¿p b¿i s¿ d¿n nén c¿a chúng. B¿ng m¿t s¿ liên k¿t khéo léo, ông ¿ã trình bày t¿t c¿ theo m¿t cách khái quát nh¿t mà v¿n bao hàm ¿¿¿c nh¿ng chi ti¿t c¿t lõi c¿n thi¿t nh¿t. Trong m¿t ch¿ng m¿c nào ¿ó, tôi có c¿m giác liên t¿¿ng ngh¿ thu¿t trình bày c¿a ông nh¿ nh¿ng nét ch¿m phá ¿¿c ¿áo c¿a m¿t nhà danh h¿a th¿y m¿c. Nh¿ng l¿ch s¿ phát tri¿n c¿a m¿t tôn giáo, nh¿t là khi tôn giáo ¿y là Ph¿t giáo, không th¿ ch¿ bao g¿m nh¿ng s¿ ki¿n, mà ¿i¿u c¿n thi¿t và th¿m chí còn quan tr¿ng h¿n n¿a chính là các khuynh h¿¿ng t¿ t¿¿ng v¿i s¿ hình thành và phát tri¿n c¿a chúng. Và vi¿c trình bày ng¿n g¿n nh¿ng v¿n ¿¿ vô cùng ph¿c t¿p, ¿a d¿ng, ¿ôi khi r¿t tr¿u t¿¿ng này th¿t không d¿ dàng chút nào. Ng¿¿i vi¿t n¿u không n¿m v¿ng t¿t c¿ m¿i v¿n ¿¿ và tuân theo m¿t ph¿¿ng pháp trình bày h¿t s¿c khoa h¿c, thì ch¿c ch¿n s¿ không tránh ¿¿¿c s¿ l¿c l¿i trong khu r¿ng t¿ t¿¿ng ¿¿y bí ¿n c¿a Ph¿t giáo. Conze ¿ã làm ¿¿¿c ¿i¿u khó làm, và th¿m chí còn làm r¿t t¿t, khi ông gi¿i thi¿u h¿u nh¿ t¿t c¿ nh¿ng khuynh h¿¿ng t¿ t¿¿ng l¿n khác nhau trong Ph¿t giáo, và n

¿¿i s¿ Hü N¿ng ra ¿¿i n¿m 638, là v¿ T¿ s¿ ¿¿i th¿ sáu (L¿c T¿) c¿a Thi¿n tông Trung Hoa, và là m¿t trong nh¿ng v¿ T¿ s¿ ¿¿¿c nhi¿u ng¿¿i bi¿t ¿¿n nh¿t. Vai trò c¿a ngài c¿ng ¿¿c bi¿t quan tr¿ng ¿¿i v¿i ng¿¿i Vi¿t Nam, b¿i vì có nh¿ng m¿i liên h¿ và ¿nh h¿¿ng tr¿c ti¿p c¿ng nh¿ gián ti¿p c¿a ngài ¿¿i v¿i Thi¿n tông Vi¿t Nam mà chúng tôi s¿ c¿ g¿ng trình bày m¿t ph¿n trong t¿p sách này, và b¿i vì h¿u h¿t nh¿ng ng¿¿i h¿c thi¿n h¿u nh¿ không ai là không bi¿t ¿¿n quy¿n Pháp B¿o ¿àn Kinh do ngài truy¿n l¿i. T¿¿ng t¿ nh¿ chuy¿n k¿ v¿ h¿u h¿t các v¿ thánh nhân c¿a th¿i xa x¿a, nh¿ng gì ngày nay chúng ta ¿¿¿c bi¿t v¿ L¿c T¿ Hü N¿ng là m¿t s¿ pha l¿n k¿ thú gi¿a vô vàn nh¿ng y¿u t¿ s¿ li¿u xen l¿n v¿i huy¿n thöi, gi¿a nh¿ng ¿i¿u r¿t th¿t xen l¿n v¿i nh¿ng ¿i¿u h¿ ¿o, k¿ bí... Nh¿ng bao trùm lên t¿t c¿ v¿n là m¿t nhân cách siêu vi¿t tö sáng muôn ¿¿i c¿a m¿t b¿c chân tu giác ng¿. Cho dù s¿ tö sáng ¿y có th¿ ¿¿¿c h¿u th¿ mô t¿, ca ng¿i theo nh¿ng cách khác nhau, nh¿ng ¿i¿u t¿t y¿u là không nên vì th¿ mà làm sai l¿ch ¿i nh¿ng gì v¿n có v¿ con ng¿¿i th¿t c¿a ngài. T¿p sách này ¿¿¿c th¿c hi¿n v¿i m¿c ¿ích gi¿i thi¿u cùng ¿¿c gi¿ ¿ôi nét v¿ L¿c T¿ ¿¿i s¿, bao g¿m nh¿ng gì ¿¿¿c ghi chép trong các t¿ li¿u c¿a ng¿¿i ¿i tr¿¿c và k¿ c¿ m¿t s¿ huy¿n thöi ¿¿¿c l¿u truy¿n r¿ng rãi v¿ ngài. Nh¿ng chúng tôi ¿ã th¿c hi¿n vi¿c này v¿i m¿t s¿ th¿n tr¿ng c¿n thi¿t và có ¿¿nh h¿¿ng. Trong khi thu th¿p t¿ li¿u ¿¿ hình thành t¿p sách, chúng tôi c¿ g¿ng phân tách rõ nh¿ng y¿u t¿ nào có th¿ t¿m g¿i là "s¿ li¿u" b¿i tính xác th¿c t¿¿ng ¿¿i c¿a chúng, và nh¿ng y¿u t¿ nào có th¿ xem là truy¿n thuy¿t, huy¿n thöi b¿i ¿ã ¿¿¿c phát sinh t¿ trí t¿¿ng t¿¿ng c¿a ng¿¿i ¿¿i.

Ba ¿i¿m tinh y¿u trên ¿¿¿ng tu t¿p là bài gi¿ng gi¿i chi ti¿t v¿ ý ngh¿a m¿t bài k¿ r¿t n¿i ti¿ng c¿a ¿¿i s¿ Tongskhapa (Tông-khách-ba). M¿c dù ¿ây là m¿t ph¿n giáo pháp r¿t uyên áo, không d¿ n¿m hi¿u, nh¿ng ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma ¿ã h¿t s¿c khéo léo trong s¿ trình bày m¿ch l¿c và lu¿n gi¿i ch¿t ch¿, khi¿n cho ng¿¿i ¿¿c có th¿ n¿m hi¿u ¿¿¿c t¿ng v¿n ¿¿ theo m¿t trình t¿ ti¿n d¿n lên. Qua ¿ó, nh¿ng ph¿n tinh y¿u c¿a giáo pháp ¿¿¿c gi¿ng rõ và ng¿¿i ¿¿c có ¿¿¿c c¿ h¿i ¿¿ h¿c h¿i bài k¿ c¿a ngài Tongskhapa m¿t cách d¿ dàng h¿n r¿t nhi¿u so v¿i khi ch¿ ¿¿c nguyên b¿n. Ngoài ra, vi¿c trình bày song ng¿ Anh-Vi¿t c¿ng là m¿t l¿i th¿ r¿t l¿n cho các ¿¿c gi¿ s¿ d¿ng ¿¿¿c ti¿ng Anh, vì có th¿ ¿¿i chi¿u ngay t¿ng câu v¿n, ¿ön v¿n c¿a nguyên tác n¿u th¿y còn có ch¿ khó hi¿u. Chúng tôi thành kính tri ân ¿¿c ¿¿t-lai L¿t-ma XIV và ngài Rajiv Mehrotra ¿ã dành cho chúng tôi m¿t ¿¿c ân ngoài c¿ s¿ mong ¿¿i khi ban t¿ng nh¿ng giáo pháp này, và chúng tôi c¿ng ng¿m hi¿u r¿ng ¿ây là m¿t món quà vô giá mà các ngài mu¿n thông qua chúng tôi ¿¿ g¿i t¿ng t¿t c¿ Ph¿t t¿ Vi¿t Nam, nh¿ng ai mong mu¿n ¿¿¿c h¿c h¿i Chánh pháp c¿a ¿¿c Th¿ Tôn t¿ l¿i d¿y c¿a các b¿c cao t¿ng ¿¿¿ng ¿¿i. Chúng tôi c¿ng c¿m t¿ Lobsang Jordhen ¿ã chuy¿n d¿ch t¿ T¿ng ng¿ sang Anh ng¿ ¿¿ chúng tôi có c¿ h¿i Vi¿t d¿ch và gi¿i thi¿u cùng ¿¿c gi¿ Vi¿t Nam. Xin c¿m ¿n Jeremy Russell ¿ã làm công vi¿c hi¿u ¿ính b¿n Anh ng¿.

1. Sa-di tr¿n ¿¿i không ¿¿¿c gi¿t h¿i ng¿¿i höc thú v¿t. Hãy t¿¿ng ¿¿n lòng yêu th¿¿ng c¿a cha m¿ và quy¿n thu¿c c¿a ng¿¿i b¿ h¿i. Nh¿ ¿¿n ¿n d¿y d¿ c¿a th¿y và b¿n h¿u, ph¿i tinh t¿n tu hành, c¿u ¿¿ cho cha m¿. Ph¿i th¿n tr¿ng ¿¿ng gây h¿i cho ng¿¿i khác, vì s¿ ác h¿i ¿y r¿i s¿ tr¿ l¿i h¿i mình. Th¿m chí không làm h¿i ¿¿n c¿ nh¿ng con v¿t nh¿ bé, h¿t th¿y các loài ¿¿ng v¿t. Hãy làm m¿i vi¿c lành, c¿u giúp k¿ ¿ói kh¿, khi¿n cho h¿t th¿y ¿¿u ¿¿¿c an ¿n. Lòng ngh¿ ¿¿n ng¿¿i khác nên không th¿ gi¿t h¿i. N¿u nhìn th¿y, nghe bi¿t höc nghi ng¿ s¿ gi¿t h¿i m¿t con thú là vì mình thì không th¿ ¿n th¿t con thú ¿y. Th¿y s¿ gi¿t h¿i, nên kh¿i lòng t¿, phát th¿ nguy¿n r¿ng: "Khi tôi thành ¿¿o, nguy¿n cho trong cõi n¿¿c không có s¿ gi¿t h¿i." Cho ¿¿n cây c¿ mà không c¿n dùng ¿¿n c¿ng không vô c¿ làm h¿i. Không ¿¿¿c gi¿ các th¿ khí gi¿i nh¿ g¿¿m ¿ao, cây g¿y, v¿t s¿c nh¿n... Không ¿¿¿c nuôi d¿¿ng súc v¿t, chim chóc ¿¿ ¿n th¿t. Không dùng các th¿ cung tên, ¿¿n b¿n ¿¿ s¿n b¿t muông thú. Không ¿¿¿c n¿i l¿a gây cháy r¿ng núi, làm h¿i ¿¿n sanh linh. Không tháo c¿n n¿¿c ao, h¿ höc ng¿n ¿¿¿ng n¿¿c ¿¿n, höc dùng các löi câu, l¿¿i, chài... ¿¿ ¿ánh b¿t, gi¿t h¿i các loài s¿ng trong n¿¿c. Không khai kh¿n nh¿ng n¿i r¿ng núi, ¿¿m l¿y ¿¿ làm ru¿ng r¿y, tr¿ng tr¿t ng¿ c¿c. Ph¿m vào gi¿i này ch¿ng còn là sa-di n¿a....

Tôi vi¿t cu¿n sách này nh¿m giúp cho cu¿c s¿ng, nh¿ng sinh höt trong gia ¿ình, ¿¿¿c ph¿n nào d¿ dàng h¿n, và hy v¿ng là m¿i ng¿¿i c¿ng yêu th¿¿ng nhau h¿n. Nh¿ng gi¿i pháp ¿ ¿ây nh¿m ¿¿n gi¿i quy¿t các nguyên nhân thông th¿¿ng nh¿t d¿n ¿¿n s¿ tan v¿, và giúp mang l¿i ni¿m vui trong gia ¿ình, nh¿ng ni¿m vui th¿¿ng b¿ ¿ánh m¿t ¿i ch¿ vì nh¿ng b¿c b¿i nh¿ nh¿t và s¿ b¿n r¿n trong cu¿c s¿ng h¿ng ngày. Nh¿ng gi¿i pháp này c¿ng nh¿m nâng cao h¿n n¿a nh¿n th¿c, s¿ kiên nh¿n và khôn ngoan c¿a b¿n. Chúng c¿ng giúp b¿n có m¿t thái ¿¿ s¿ng ¿áng yêu h¿n trong gia ¿ình, bi¿t ¿n m¿i ng¿¿i h¿n, và có ¿¿¿c s¿ thanh th¿n. Nh¿ng ng¿¿i bi¿t xem th¿¿ng, không quá b¿n tâm v¿i nh¿ng vi¿c v¿t vãnh trong gia ¿ình có m¿t cu¿c s¿ng thênh thang m¿ r¿ng. H¿ ch¿ng ph¿i tiêu hao ¿i bao nhiêu sinh l¿c vào nh¿ng cau có, b¿c b¿i th¿¿ng ngày, và nh¿ v¿y s¿ còn th¿a n¿ng l¿¿ng ¿¿ tìm ¿¿¿c ni¿m vui, ¿¿ có m¿t cu¿c s¿ng ¿¿y sáng t¿o và yêu th¿¿ng. Nh¿ng ph¿n sinh l¿c v¿n th¿¿ng b¿ tiêu hao ¿i trong s¿ c¿ng th¿ng, b¿c d¿c, gi¿ ¿ây có th¿ ¿¿¿c t¿p trung vào cho s¿ sáng t¿o và vi¿c t¿o ra nh¿ng kinh nghi¿m c¿ng nh¿ nh¿ng ký ¿c th¿t vui t¿¿i trong cu¿c s¿ng. Khi nh¿ng vi¿c nh¿ nh¿t thôi không còn làm b¿n b¿n tâm nhi¿u quá, gia ¿ình s¿ tr¿ nên m¿t ngu¿n vui s¿ng h¿n bao gi¿ h¿t. B¿n tr¿ nên kiên nh¿n và d¿ tính h¿n. Cu¿c s¿ng d¿¿ng nh¿ c¿ng d¿ dàng h¿n. B¿n c¿m nh¿n cu¿c s¿ng không còn n¿ng n¿ và ph¿c t¿p thái quá, và b¿n c¿ng s¿ tr¿i nghi¿m ¿¿¿c nhi¿u s¿ hòa h¿p h¿n trong cu¿c s¿ng. C¿m giác yên bình này lan t¿a quanh b¿n, và s¿ ¿¿¿c các thành viên khác trong gia ¿ình c¿m nh¿n.

Tám m¿¿i t¿ v¿ ¿¿i s¿ trong tác ph¿m này là nh¿ng v¿ t¿ s¿ c¿a phái ¿¿i th¿ ¿n truy¿n th¿ng, s¿ng trong th¿i k¿ t¿ th¿ k¿ th¿ 8 ¿¿n th¿ k¿ 12. Nh¿ng thi¿n s¿ này ¿ã hình thành và sáng t¿o nh¿ng ph¿¿ng cách thi¿n ¿¿nh ¿¿c thù ¿¿ t¿ tu t¿p và giác ng¿. V¿ sau, các môn ¿¿ c¿a h¿ c¿ng ¿ã thành công khi áp d¿ng nh¿ng ph¿¿ng cách thi¿n ¿¿nh này. Các b¿c thi¿n s¿ ¿¿i th¿ ¿n khi ng¿ ¿¿¿c chân tính thì ¿¿¿c g¿i là ¿¿i thành t¿u gi¿ (Mahasiddha). Tác ph¿m này ¿¿¿c rút t¿a t¿ kinh v¿n Tây T¿ng, g¿i là Truy¿n thuy¿t v¿ tám m¿¿i t¿ v¿ thánh t¿ng (Grub thob brgyad bcu tsa bzhi'i lo rgyus) ¿¿¿c ¿ánh giá r¿t cao vì tính s¿ li¿u và c¿ th¿ c¿a các ph¿¿ng pháp tu t¿p mà nh¿ng ¿¿i thi¿n s¿ này ¿ã áp d¿ng và thành t¿u. Tr¿¿c h¿t, v¿ m¿t l¿ch s¿ có m¿t s¿ m¿u chuy¿n k¿ v¿ các thi¿n s¿ ki¿t xüt và có th¿t trong l¿ch s¿ Ph¿t giáo nh¿ các ngài Nagarjuna, Sahara, Luipa, Virupa... v¿i pháp l¿c, th¿n thông và trí tü xüt chúng c¿a các ngài. Nh¿ng m¿u chuy¿n thú v¿ có tính cách gi¿i trí này l¿i là m¿t ki¿u sách giáo khoa c¿a các dòng tu M¿t tông ¿n ¿¿, ¿¿¿c b¿c th¿y truy¿n l¿i cho các môn ¿¿ t¿ th¿ k¿ này sang th¿ k¿ khác. Th¿ hai, thông qua nh¿ng truy¿n thuy¿t v¿ các ¿¿o s¿ này, chúng ta có th¿ lãnh h¿i các m¿u chuy¿n ¿ó nh¿ nh¿ng phúng d¿ (allegory) mà trong ¿ó các giai thöi (anectote) có nh¿ng nét t¿¿ng ¿¿ng và tính ¿n d¿ dùng làm ph¿¿ng ti¿n khai tâm cho môn ¿¿ thüc các dòng tu m¿t. M¿t s¿ truy¿n thuy¿t ¿¿¿c thu g¿n l¿i ch¿ bao g¿m các chi ti¿t v¿ ti¿u s¿ và các pháp thi¿n ¿¿nh. Th¿ ba, b¿i vì các truy¿n thuy¿t này ¿¿¿c vi¿t l¿i sau cái ch¿t c¿a v¿ ¿¿o s¿ cüi cùng trong s¿ 84 v¿ nên có nh¿ng sai sót v¿ l¿i chính t¿ trong các b¿n sao l¿c và ¿ các di b¿n kh¿c g¿. Dù v¿y, chúng ta v¿n có m¿t l¿ch s¿ t¿¿ng ¿¿i tr¿n v¿n v¿ tám m¿¿i t¿ v¿ thánh t¿ng ki¿t xüt này.

Edward Conze qu¿ th¿t ¿ã làm ¿¿¿c ¿i¿u t¿¿ng nh¿ không th¿ làm ¿¿¿c là gi¿i thi¿u t¿ng quát v¿ l¿ch s¿ phát tri¿n c¿a Ph¿t giáo b¿ng m¿t cách ng¿n g¿n nh¿t có th¿ ¿¿¿c, mà v¿n thâu tóm ¿¿¿c ¿¿y ¿¿ nh¿ng gì c¿n thi¿t. M¿c dù b¿n thân là m¿t Ph¿t t¿, Conze v¿n luôn gi¿ ¿¿¿c khöng cách khách quan c¿n thi¿t khi trình bày các v¿n ¿¿ v¿ l¿ch s¿ Ph¿t giáo. H¿n th¿ n¿a, ngay khi ¿¿ c¿p ¿¿n các b¿ phái khác nhau, ông c¿ng không bao gi¿ ¿¿ cho ngòi bút c¿a mình nghiêng v¿ theo nh¿ng khuynh h¿¿ng t¿ t¿¿ng mà mình ¿ã ch¿n. Và ¿ây chính là y¿u t¿ ¿ã t¿o ¿¿¿c s¿ tin c¿y c¿n thi¿t cho m¿t tác ph¿m có tính cách s¿ h¿c nh¿ th¿ này. Conze c¿ng t¿o ¿¿¿c cho t¿p sách c¿a mình m¿t c¿u trúc r¿t ch¿t ch¿. M¿c dù v¿i nh¿ng s¿ ki¿n khá dày ¿¿c di¿n ra trong h¿n 2.500 n¿m mà ch¿ v¿i không ¿¿y 150 trang sách Anh ng¿, ông ¿ã không làm cho ng¿¿i ¿¿c ph¿i choáng ng¿p b¿i s¿ d¿n nén c¿a chúng. B¿ng m¿t s¿ liên k¿t khéo léo, ông ¿ã trình bày t¿t c¿ theo m¿t cách khái quát nh¿t mà v¿n bao hàm ¿¿¿c nh¿ng chi ti¿t c¿t lõi c¿n thi¿t nh¿t. Trong m¿t ch¿ng m¿c nào ¿ó, tôi có c¿m giác liên t¿¿ng ngh¿ thu¿t trình bày c¿a ông nh¿ nh¿ng nét ch¿m phá ¿¿c ¿áo c¿a m¿t nhà danh h¿a th¿y m¿c. Nh¿ng l¿ch s¿ phát tri¿n c¿a m¿t tôn giáo, nh¿t là khi tôn giáo ¿y là Ph¿t giáo, không th¿ ch¿ bao g¿m nh¿ng s¿ ki¿n, mà ¿i¿u c¿n thi¿t và th¿m chí còn quan tr¿ng h¿n n¿a chính là các khuynh h¿¿ng t¿ t¿¿ng v¿i s¿ hình thành và phát tri¿n c¿a chúng. Và vi¿c trình bày ng¿n g¿n nh¿ng v¿n ¿¿ vô cùng ph¿c t¿p, ¿a d¿ng, ¿ôi khi r¿t tr¿u t¿¿ng này th¿t không d¿ dàng chút nào. Ng¿¿i vi¿t n¿u không n¿m v¿ng t¿t c¿ m¿i v¿n ¿¿ và tuân theo m¿t ph¿¿ng pháp trình bày h¿t s¿c khoa h¿c, thì ch¿c ch¿n s¿ không tránh ¿¿¿c s¿ l¿c l¿i trong khu r¿ng t¿ t¿¿ng ¿¿y bí ¿n c¿a Ph¿t giáo. Conze ¿ã làm ¿¿¿c ¿i¿u khó làm, và th¿m chí còn làm r¿t t¿t, khi ông gi¿i thi¿u h¿u nh¿ t¿t c¿ nh¿ng khuynh h¿¿ng t¿ t¿¿ng l¿n khác nhau trong Ph¿t giáo, và nê