Bøger af Alles Over Historia

12 jaar lang heeft Adolf Hitler Duitsland geregeerd. Als het rijk in de lente van 1945 aan de rand van de afgrond staat, verschanst de Führer zich in een bunker diep onder de hoofdstad Berlijn, maar zelfs daar zijn de Russische bommen dag en nacht te horen. Hij moet ten langen leste onder ogen zien dat de oorlog verloren is. Hitler kiest ervoor om niet te vluchten, maar slaat de hand aan zichzelf met behulp van een pistool én een cyanidepil. De Führer is slechts één van de talloze slachtoffers van de slotfase van de oorlog. Een bombardement op Dresden kost aan tienduizenden het leven, en in de Oostzee wordt een Duits vluchtelingenschip tot zinken gebracht. In dit deel volgen we de doodsstrijd van het Derde Rijk.

In 1862 bezocht Abraham Lincoln het legerkamp van de Unie bij Sharpsburg in Maryland, VS. Twee jaar eerder was hij verkozen tot de 16e president van het land, en nu was het oorlog. Het conflict tussen de Noordelijke en Zuidelijke Staten over het recht om slaven te houden broeide al langer en was na zijn aantreden in een burgeroorlog ontaard. Het Zuiden scheidde zich af terwijl het Noorden het gezag van de Unie probeerde te hand haven. De burgeroorlog was maar een van de vele beproevingen van de jonge natie. Lincoln greep liever niet naar de wapens, maar een democratische republiek kon niet toestaan dat een minderheid in opstand kwam. Het Zuiden moest op zijn plaats worden gezet. De bevrijding van de slaven was dan ook niet vanaf het begin van de oorlog het hoofddoel. Maar in zijn Gettysburg Address in 1863 zei Lincoln dat iedereen gelijk geschapen is, zoals het staat in de Onafhankelijkheidsverklaring. Dat betekende ongeacht huidskleur.

Op 4 juni 1942 stijgt een squadron Dauntless-duikbommenwerpers op van het Amerikaanse vliegdekschip USS Enterprise. Kort daarvoor hadden Japanse vliegtuigen de Amerikaanse basis op Midway bestookt, een eiland in de Stille Oceaan. Japan wilde de basis verwoesten en heer en meester over de Stille Oceaan worden. Maar de Amerikanen kennen de Japanse codes, en de U.S. Navy ligt de Japanners op te wachten. De twee zeemachten kunnen elkaar gedurende de slag niet zien, maar sturen hun vliegtuigen in golven honderden zeemijlen de oceaan over. In deel 11 van Oorlogen & veldslagen nemen we de krachtmeting tussen de VS en Japan, het dagelijks leven in de oorlog en de Duitse opmars aan het Oostfront onder de loep.

We schrijven 22 juni 1941, 3.14 uur. Langs een 1800 kilometer lange lijn van de Oostzee tot Roemenië staan Duitse soldaten klaar om aan te vallen. Een minuut later breekt de hel los. Toestellen van de Luftwaffe zetten koers naar doelen achter de linies van het Rode Leger, en de artillerie opent het vuur. De beruchte Duitse Panzertanks komen in actie. Zij vormen de speerpunt van Operatie Barbarossa, Hitlers aanval op de Sovjet-Unie. Met 3,7 miljoen soldaten is het de grootste invasie aller tijden. Na een paar weken lijkt het offensief een schoolvoorbeeld van de effectiviteit van de blitzkrieg. De ene na de andere stad valt in handen van de Duitsers. In het tiende deel van Oorlogen & veldslagen volgen we de opmars van de asmogendheden in het conflict dat in de loop van 1941 tot een wereldoorlog uitgroeit.

Op 1 september 1939 valt Hitler Polen binnen. Het land moet snel veroverd worden, anders schieten de Britten en Fransen te hulp. Gesteund door de Luftwaffe maken de Duitse tanks korte metten met de Poolse verdediging. De Polen houden dapper stand, maar uiteindelijk moeten ze de strijd opgeven. Op 6 oktober is Polen in Duitse handen. In het voorjaar van 1940 dendert de Duitse blitzkrieg door Europa. In een paar maanden zijn Denemarken, Noorwegen, België, Nederland en Frankrijk verslagen. Maar als Hitler zijn vliegtuigen naar Groot-Brittannië stuurt, komt hij in de knel. In deze aflevering van Oorlogen & veldslagen belichten we ook een aantal minder bekende kanten van het eerste jaar van de oorlog: de Duitse acties in Scandinavië en de hevige strijd tussen Finland en de Sovjet-Unie.

In 1933 grijpt Adolf Hitler de macht in Duitsland. Hij heeft de bevolking gouden bergen beloofd: rust en orde, en herstel van het Groot-Duitse Rijk. De dictator maakt handig gebruik van de oorlogsangst van de andere westerse mogendheden en bewapent zijn land ongehinderd. Europa staat erbij en kijkt ernaar als Hitlers oorlogsmachine de grenzen die na de Eerste Wereldoorlog zijn vastgelegd overschrijdt. En Hitler staat er niet alleen voor: hij sluit bondgenootschappen met het Italië van Mussolini, de communistische Sovjet-Unie en – aan de andere kant van de wereld – Japan, dat dezelfde grote aspiraties heeft als Duitsland. In het achtste deel van Oorlogen & veldslagen kijken we naar de dramatische opmaat tot de Tweede Wereldoorlog.

Als Europa onder de voet wordt gelopen door de onstuitbare oorlogsmachine van Adolf Hitler, is Winston Churchill de enige leider die de Führer durft te trotseren. De ijzeren wil van de Britse premier wordt een voorbeeld voor de Britten en de burgers in bezet Europa. In Duitsland wordt Albert Speer begin februari 1942 minister van Bewapening, en hij gaat meteen aan de slag. De fabrieken moeten kunnen rekenen op een stabiele aanvoer van krijgsgevangenen – die de SS dan niet meer hoeft te doden. Churchill was een held pur sang, en Speer een rasechte schurk – of is het toch niet zo zwart-wit? Churchill had racistische denkbeelden en Speer redde met gevaar voor eigen leven de Duitse infrastructuur. In deze deel leggen we de persoonlijkheden van de oorlog langs de meetlat.

Met een hels kabaal komt de Atlasraket langzaam los van de grond. Het is 1958, en de VS hebben hun eerste intercontinentale wapen. De Atlas is het antwoord op de R-7-raket van de Russen, en heeft als taak om waterstofbommen op de Sovjet-Unie te gooien. Tijdens de Koude Oorlog willen de twee supermachten maar één ding: de ander de loef afsteken op wapengebied. Geen van beide wil achterblijven in de wedloop. Wapens en prikkeldraad verdelen de wereld in twee ideologische kampen, en er zijn genoeg kernwapens om de hele aardbol met één druk op de knop te vernietigen. Het wantrouwen viert dan ook hoogtij in Oost en West. De autoriteiten houden hun eigen burgers scherp in de gaten en op landverraad staat de doodstraf. 40 jaar staat het IJzeren Gordijn als een huis. Maar dan gaat er een frisse wind waaien in het Kremlin, en kunnen de raketten, grenswachten en spionnen eindelijk met pensioen.

Toen journalist Henry Morton Stanley in 1871 vanuit Zanzibar donker Afrika in trok, reisde hij op stand: hij had een gevolg van 200 dragers en reed op een raspaard. De New York Herald had Stanley de opdracht gegeven om de verdwenen zendeling David Livingstone te zoeken. De reis werd echter een nachtmerrie. Het paard bezweek door tseetseevliegen, de dragers gingen ervandoor en Stanley moest vechten met inheemse Afrikanen. De Europese, en later Amerikaanse ontdekking van de wereld was een lang, zwaar traject met een hoge prijs. Ongeveer 500 jaar geleden kenden de Europeanen nog maar drie continenten: Europa, Afrika en Azië. Maar in de 15e eeuw stuitten zeevaarders op Noord- en Zuid-Amerika, in 1606 werd Australië ontdekt en in 1820 werd Antarctica toegevoegd aan de wereldkaart. Stanley wist Livingstone uiteindelijk te vinden, en hij vulde net als andere ontdekkingsreizigers grote witte plekken op de kaart in.

In de zomer van 1944 valt het Rode Leger Finland aan op de Karelische Landengte. Na drie jaar stagnatie gaat Stalin in de aanval om verloren terrein terug te winnen. De Sovjetleider wordt aangemoedigd door de successen elders aan het Oostfront, waar hij nu na jaren van overlevingsstrijd de overhand heeft in het verzet tegen de nazi’s.In Finland houdt de verdediging redelijk goed stand, maar verder naar het zuiden staan Hitlers legers op het punt van instorten. En het Rode Leger toont geen genade op weg naar Berlijn. Vrouwen worden verkracht en gevangenen worden als slaven behandeld – een bittere vergelding voor de daden van de Wehrmacht na de invasie van de Sovjet-Unie in 1941. Gruwelen aan het Oostfront volgt het sluitstuk van de oorlog aan het wreedste front van de strijd.

Op 6 juni 1944 sprong soldaat Marcus Heim om 1.00 uur uit een C-47-transportvliegtuig boven Normandië. Met drie anderen moest hij de strategisch belangrijke La Fière-brug innemen, waar de geallieerden na de landing de rivier de Merderet zouden oversteken. De missie slaagde, en de vier werden later onderscheiden voor betoonde moed. De A-compagnie van Heim was een van de vele die in de nacht voor D-day achter de Duitse linies landden. De eerste golf paratroepers bestond uit maar liefst 20.000 man. In de vroege ochtenduren begon de invasie op de vijf zandstranden die het geallieerde opperbevel had uitgekozen. D-day was de grootste militaire operatie aller tijden, en er waren maanden van voorbereidingen en afleidingsmanoeuvres aan voorafgegaan. Niet alles verliep volgens plan. Zo werden de eerste landingstroepen op Omaha Beach neergemaaid door de Duitsers. Desondanks waren er voor het eind van de dag zo’n 156.000 man geland. Duitsland lag nu van twee kanten onder vuur.

In augustus 1940 vallen er bommen op Berlijn. Adolf Hitler is woedend en geeft opdracht tot de bouw van een reeks enorme luchtafweertorens, die per stuk meer kosten dan de Olympische complexen in de stad. Maar helaas bieden de bouwwerken nauwelijks bescherming. De Führer verspeelt ook een kans om de Britten uit Noord-Afrika te verjagen en de kostbare olie van het Midden-Oosten in handen te krijgen, en verklaart de Verenigde Staten de oorlog, volkomen onnodig. Als Hitler het hoofd koel had gehouden, was de oorlog wellicht heel anders afgelopen. Maar hij was niet de enige die blunders beging: ook aan geallieerde zijde werden fouten gemaakt. In dit nummer kijken we naar de grootste missers van de oorlog.

De veldslag is gewonnen, de vijand is verdreven en het is weer rustig. Zo denken veel generaals, maar soms zitten ze ernaast. Gedurende de hele oorlog zorgen eenheden van speciale soldaten ervoor dat de vijand geen moment rust krijgt. De commando’s kunnen overal toeslaan: een Duitse generaal wordt ontvoerd op het eiland Kreta. Duitse parachutisten bevrijden de Italiaanse dictator Mussolini uit zijn gevangenschap op een bergtop. En Britse eenheden blazen Noorse fabrieken op en voorkomen zo dat de producten Duitsland bereiken. Ook proberen de partijen elkaar met list en bedrog af te troeven. De nazi’s willen vals geld verspreiden in Engeland en Stalin heeft een meesterspion op de perfecte plek. In dit deel beleef je de gedurfdste missies van de Tweede Wereldoorlog.

Hitler beschikt aan het begin van de oorlog over ’s werelds sterkste luchtmacht. In 1940 moeten de bommenwerpers van de Luftwaffe Groot-Brittannië dwingen tot het sluiten van vrede – of het land murw beuken voor een Duitse invasie. Maar de Engelsen hebben een troefkaart: een nieuw jachtvliegtuig. De kleine Spitfire is zeer wendbaar, en de Britse piloten weten het de Luftwaffe danig lastig te maken, al is de Messerschmitt van de Duitsers op papier de sterkste van de twee. Daarom nemen de Duitsers hun toevlucht tot de V1 en V2. Er worden ook andere verschrikkelijke wapens ontworpen, maar slechts een paar worden er echt gerealiseerd. In dit deel volgen we de wapenwedloop van het begin van de oorlog tot aan de atoombom.

De Tweede Wereldoorlog is zonder twijfel een van de meest beschreven gebeurtenissen uit de geschiedenis. Duizenden boeken, honderdduizenden artikelen en ontelbare lezingen en documentaires schilderen de gruwelen van de oorlog, de strategie van de veldslagen en vooral de helden die gedurende de ergste oorlog aller tijden standhielden.Maar ondanks die enorme aandacht voor de oorlog blijven er altijd vragen over, ook voor geschiedkundigen.Naarmate de jaren verstrijken, doemen er naast de feiten fabels op. Stierf Hitler echt in de Führerbunker of ontsnapte hij naar Zuid-Amerika? Ligt het goud dat van slachtoffers van de Holocaust werd gestolen, nog steeds in Oost-Europese mijnen? En wat dreef de Duitsers tot nazisme, jodenhaat en megalomanie? In dit boek zoeken we naar de antwoorden.Veel leesplezier!

Voor geschiedkundigen zijn de middeleeuwen nog steeds gehuld in mystiek. De bronnen vertellen over machtswellustige koningen en corrupte pausen, die heersen in een tijd waarin onderdrukking, honger en ziekte dagelijkse kost zijn. Maar er bloeien ook idealen op. Met een blind geloof in Gods woord gaan heilige ridderordes de zwakken beschermen. Het sterkst staan de tempeliers, die geliefd zijn en die hun eer hoog in het vaandel hebben. Maar volgens de geruchten hellen de ridders langzaam over naar de duistere kant.Gods dienaren sluiten verbonden met moslimheersers, ze voeren duivelse rituelen uit en de rijkdom stijgt ze naar het hoofd. En dan slaat op een dag de gevaarlijkste vijand van de orde toe – met fatale gevolgen. Dit is het verhaal van de ondergang van de tempeliers, het dagelijks leven van de orde en de zoektocht naar hun onmetelijke schatten.Veel leesplezier.

Hoewel de Bijbelse boodschap vooral voor gelovigen is, hebben geschiedkundigen de geschriften gebruikt als bron om de tijd van de eerste beschavingen op aarde in kaart te brengen. De Bijbelverhalen zijn misschien niet te bevestigen vanuit een historisch perspectief, maar wellicht komen de mythen voort uit ware gebeurtenissen. Daarom zoeken geologen de waarheid over de zondvloed en de ark van Noach, meteorologen en biologen proberen de tien plagen die Egypte troffen na te trekken en Bijbelgeleerden buigen zich over rampen die de steden Sodom en Gomorra hebben kunnen vernietigen.Deze uitgave over de mysteries van de Bijbel tast soms in het duister, maar biedt wel stof tot nadenken. Want misschien liggen wetenschap en geloof niet zo ver uit elkaar als je zou verwachten.Veel leesplezier!

De afgelopen 50 jaar hebben heel wat doorbraken ons inzichten geboden in het Scandinavië van het Vikingtijdperk. Archeologen en geschiedkundigen hebben van alles geanalyseerd, van oude gaten voor heipalen tot 1000 jaar oude druivenpitten, om de waarheid over de Vikingwereld te achterhalen. Die noeste arbeid is dan ook hard nodig, want de Vikingen schreven niets over wat ze destijds zoal meemaakten.Hun verhaal is alleen bekend van de overdreven griezelverhalen van monniken en de oude heldendichten. Maar door heel veel geduld en moderne technologie komen de ontbrekende puzzelstukjes nu op hun plaats te liggen. De wetenschappers zijn al een heel eind, maar hoewel we een steeds beter beeld krijgen van het leven in de Vikingtijd, zijn er nog raadsels te over. Er blijft voorlopig voldoende uit te zoeken over het leven in Scandinavië in die periode. Veel plezier met die raadselachtige Vikingen – dit boek geeft in elk geval wat geheimen prijs.

Sinds de oertijd zijn mensen al naarstig op zoek naar de waarheid – of proberen we die te verbergen. Al 11.500 jaar geleden sneden volken in West-Siberië vreemde symbolen in een stuk larikshout. De tekens worden beschouwd als de eerste geheime code uit de geschiedenis. We zullen waarschijnlijk nooit weten welke boodschap erin vervat is, maar de archeologen geven niet op. De drang om puzzels op te lossen en de waarheid te ontdekken, zit diep bij de mens.Diezelfde drang brengt spionnen ertoe hun leven op het spel te zetten om de geheimen van de vijand te doorgronden, en onderzoekers proberen al meer dan 100 jaar het middeleeuwse Voynichmanuscript te doorgronden. Zowel amateurs als wetenschappers zetten zelfs vraagtekens bij de grootste zekerheden, zoals het bestaan van Shakespeare. Dit is het verhaal van raadselachtige spionnen, geheime codes en mysterieuze geschriften, die ons blijven trekken.Veel leesplezier.

Al ruim 200 jaar trekken de Egyptische monumenten nieuwsgierigen en wetenschappers van overal op aarde aan. Van kleine kindermummies tot de enorme piramiden, alles is bestudeerd in een poging een van ’s werelds oudste beschavingen in kaart te brengen – aanvankelijk met schepjes, borstels en archeologische grondigheid, later met geavanceerde scans en DNA-analyses. Ondanks al het onderzoek is er nog geen definitieve oplossing van alle raadsels die het rijk langs de Nijl achterliet toen het bijna 2000 jaar terug instortte. Daarom zoeken wetenschappers nog steeds naar antwoorden op vragen als: Hoe ontstond het Egyptische rijk? Wie bouwden de piramiden? Werd Cleopatra vermoord? Wij laten de wetenschap erop los en geven de laatste inzichten in de glorietijd van Egypte. Zo zoeken we verklaringen in moessonregens, de klimaatverandering en een gecompliceerde religie, waarbij de goden overal invloed op hadden.Veel leesplezier.

Sporen van de wreedste veldslagen, krankzinnige heersers en beestachtige executiemethoden die al lang vergeten zijn, duiken soms bij opgravingen op uit de geschiedenis. En wat de oudheid niet uit de doeken doet in schriftelijke bronnen, wordt verteld door opzienbarende archeologische vondsten uit de brandhaarden van weleer. Al eeuwen leren we veel over de oudheid van pijlpunten, sieraden en aardewerk, maar de details van oude beschavingen waren in nevelen gehuld. Tot voor kort. Want nu steken de archeologen hun schep nog dieper in het verleden met baanbrekende technieken. Modern onderzoek heeft al nieuw licht geworpen op de intacte lijken in het Noord-Europese veen. De volgende stap is begrijpen waarom beschavingen zijn ingestort – van de enorme mediterrane rijken tot de eerste culturen in Azië. Zelfs de mythe over Atlantis en het epos over Troje krijgen een nieuwe wending.Veel plezier!

Seth, de god van chaos en wanorde, scheurde uit jaloezie het lichaam van zijn broer Osiris in 14 stukken en verspreidde die over heel Egypte. De godin Isis zocht de stukken bij elkaar, balsemde het lijk en wikkelde het in een doek. Zo maakte ze volgens de Egyptische mythologie ’s werelds eerste mummie. Het balsemen van de doden opdat hun lichaam kon voortleven in het hiernamaals was heel gewoon in het oude Egypte, dat talloze mummies van mens en dier heeft nagelaten. In de middeleeuwen werd er zelfs poeder van gemaakt dat als medicijn diende. De arme Egyptenaren werden in het woestijnzand gelegd, maar de farao’s kregen een weelderige sarcofaag diep in een gigantische piramide. Al lieten de Egyptenaren talloze teksten in hiërogliefen na, het is nog steeds de vraag hoe deze monumenten precies zijn gebouwd. Het staat in ieder geval vast dat ze achtergelaten zijn door een beschaving die sterk genoeg was om het ruim 3000 jaar vol te houden.

De monnik Gherardo was eind 1348 nog alleen over in het Zuid- Franse klooster dat hij een jaar eerder nog deelde met 35 anderen. Zoals in veel kloosters hadden de monniken de plicht te zorgen voor de zieken en stervenden, waardoor ze extra kwetsbaar waren voor de besmettelijke pest die Europa in 1347 via Italiaanse handelsschepen bereikte. Vóór de pest leefden er in Europa zo’n 75 miljoen mensen; vijf jaar later waren dat er nog 40 miljoen. Kloosters en dorpen lagen er verlaten bij, akkers werden niet meer bebouwd en er was een tekort aan arbeiders. Maar op een paar plekken, zoals in de rijke Italiaanse stadstaten, werd de pest gevolgd door een opleving: opeens was er genoeg te eten en het tekort aan arbeiders leidde tot hogere lonen en technologische vooruitgang. De mensen bevrijdden zich van het juk van de godsdienst nadat God het tijdens de pest had laten afweten en er kwam ruimte voor nieuwe ideeën die de mens zelf centraal stelden.

Het had een snelle overwinning voor het Duitse keizerrijk op zijn buurlanden moeten worden. Ook de tegenpartij, de ententemogendheden Frankrijk, Rusland en Groot-Brittannië, blaakte van het zelfvertrouwen. Jonge mannen meldden zich massaal aan om de eer van de natie te verdedigen. Maar ze kwamen van een koude kermis thuis. Al snel zat het front muurvast en werd het één grote, helse modderpoel. Nieuwe wapens als gifgas, onderzeeërs met torpedo’s, gepantserde tanks en jachtvliegtuigen met machinegeweren konden de patstelling niet doorbreken. Pas toen de Verenigde Staten in 1917 gingen meevechten, sloeg de strijd om in het voordeel van de entente. Bij de vredesonderhandelingen kregen de Duitsers harde voorwaarden opgelegd, met een economische crisis en een hongersnood tot gevolg. Bijna brak er, met Rusland als voorbeeld, een revolutie uit in Duitsland. Het Verdrag van Versailles bracht vrede in Europa, maar die zou niet lang standhouden.

Toen de Noorse koning Harald Hardråde in 1066 een pijl in zijn hals kreeg bij York in Engeland, was de Vikingtijd voorbij. Russische en Britse kronieken schetsten een beeld van een krijgersvolk dat eeuwenlang rovend, moordend en verkrachtend door Europa was getrokken. Lange tijd konden we onze kennis over de vroege Scandinaviërs alleen uit deze bronnen halen, maar recent onderzoek heeft onze opvatting bijgesteld. Het is zeker waar dat duizenden jonge mannen op plundertocht gingen en dat machtige hoofdmannen veel land veroverden, maar de Vikingen waren voornamelijk handelaren. Met hun ranke schepen beheersten ze de wereldzeeën, en in Scandinavië ontstonden handelssteden waar kooplieden van heinde en verre naartoe kwamen. In hun zucht naar grondgebied en rijkdommen trokken de Noormannen de wijde wereld in. Ze brachten de Russische rivieren in kaart en ontdekten het continent dat we nu Amerika noemen.

Diep in het Midden-Amerikaanse regenwoud liggen onder dichte vegetatie duizenden ruïnes verborgen. Het zijn sporen van de Mayabeschaving die bijna 4000 jaar leefde in het huidige Mexico. De Maya’s stichtten gigantische metropolen, ontwikkelden geavanceerde wiskundige kalenders en bouwden piramiden die nog groter waren dan die in Egypte. Maar in korte tijd werden hun steden ontvolkt, waarna hun cultuur in de vergetelheid raakte. Niemand weet hoe dat gebeurd is, en 500 jaar na de ondergang van de Mayabeschaving zijn archeologen, taalkundigen en historici nog steeds op zoek naar de oorzaak van de val van dit volk. En dit is nog maar een van de talrijke vraagstukken die wetenschappers tot dusver niet hebben kunnen oplossen. Want hoewel modern onderzoek ons steeds meer kennis oplevert, staat de geschiedenis nog altijd bol van de mythen, mensen en monumenten die meer vragen oproepen dan antwoorden geven.

Na zes jaar van oorlog tegen de Gallische stammen stelde Julius Caesar in 52 v.Chr. vast dat er opnieuw een vijand van het Romeinse Rijk bedwongen was. Bijna een miljoen Galliërs werden tot slaaf gemaakt en hun land werd een provincie van het uitdijende Romeinse imperium. Al snel stroomden tonnen Gallisch graan en een vermogen aan belastingopbrengst naar de hoofdstad, waar de burgers het er goed van namen. Niets was meer hetzelfde sinds voortvluchtige misdadigers Rome bijna vijf eeuwen eerder hadden gesticht. Het stadje op de zeven heuvels was dankzij militair inzicht en politieke sluwheid uit zijn voegen gebarsten, en de Romeinse republiek strekte zich uit langs de hele Middellandse Zeekust. Julius Caesar zou later vermoord worden in de Senaat, wat het begin van de keizertijd inluidde. Krankzinnige alleenheersers en eerzuchtige aanvoerders hielpen het machtige Romeinse Rijk langzaam van binnenuit om zeep.

Op 9 augustus 1945 wierp de Amerikaanse piloot Charles W. Sweeney een atoombom af op de Japanse stad Nagasaki. 43 seconden later ontplofte het gevaarte boven de havenstad en veranderde het bedrijvige centrum in een ruïne. Zo’n 70.000 mensen kwamen bij de aanval om het leven. De bommen op Hiroshima en Nagasaki luidden het einde in van zes jaar dood en verderf in de wereld. Sinds Duitse troepen in september 1939 Polen waren binnengevallen en daarmee de wereld in een tweede oorlog van enorme proporties hadden gestort, waren de bloedigste gevechten aller tijden geleverd. Maar de wreedheid beperkte zich niet tot het slagveld. Honderdduizenden burgers vonden de dood bij bombardementen of werden slachtoffer van willekeurige wraakacties van soldaten, terwijl in de Duitse concentratiekampen een heel volk bijna werd uitgeroeid. De bloedbaden van WOII vergt veel van de lezer. Het verhaal is als de oorlog zelf: gruwelijk – maar fascinerend.

De Slag om Midway op 4 juni 1942 vormde een keerpunt in de strijd om de Stille Oceaan. De aartsvijanden VS en Japan vochten een zeeslag uit met vliegtuigen die opstegen vanaf vliegdekschepen op zee. Deze schepen lagen op meer dan 1000 kilometer van elkaar, en de wedijverende admiraals zagen elkaars boten niet en konden er alleen via de radio achterkomen hoe de slag verliep. Geen antwoord betekende dat een toestel neergehaald of een schip uitgeschakeld was. Het was niet de eerste confrontatie ooit tussen vliegdekschepen. Een maand eerder hadden beide partijen ervaring opgedaan in de Koraalzee, maar bij die slag was er geen duidelijke winnaar. Bij Midway was dat wel anders. Toen het vuren ophield, was Japan vier vliegdekschepen en meer dan 3000 man kwijtgeraakt. De VS verloren één vliegdekschip en 307 man. Het machtsevenwicht in de Stille Oceaan was omgeslagen, maar er wachtte nog een zware, bloedige strijd.

In 1046 v.Chr. stak een leger van 45.000 man en 300 strijdwagens de Gele Rivier over. Aan het hoofd stond kroonprins Wu van Zhou, die de naburige Shang-dynastie al snel versloeg. De Zhou-dynastie heerste bijna 800 jaar en ontwikkelde het staatsbestel dat later onder de keizer werd voortgezet. In 221 v.Chr. werd China verenigd door Qin-koning Ying Zheng, die zei dat de goden hem hadden uitverkoren om als keizer te heersen in het rijk dat het centrum van de beschaving was. Alle onderdanen moesten de Zoon des Hemels dienen. De rijken rondom China werden vazalstaten, die een eed van trouw aflegden en belasting betaalden aan de keizer. Buiten de grenzen van deze staten woonden slechts barbaren. Bij hen was, behalve paarden, niets goeds te halen, en de grenzen werden dan ook zwaar bewaakt. Bijna 1000 jaar floreerde China als een zelfbewust, geïsoleerd rijk, tot de ontmoeting met westerse kooplui en wapens in de 20e eeuw de keizer ten val bracht.